1907-1968
Ο Ηλίας Τσιριμώκος, γιος του βουλευτή του Κόμματος Φιλελεύθερων (ΚΦ) Ιωάννη Τσιριμώκου, γεννήθηκε στη Λαμία το 1907. Έκανε νομικές σπουδές και από το 1931 άσκησε τη δικηγορία στην Αθήνα. Πολιτεύθηκε και εξελέγη πρώτη φορά βουλευτής Φθιωτιδοφωκίδος με το ΚΦ στις εκλογές του 1936. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη το ίδιο έτος, συμμετέχοντας στην οργανωτική επιτροπή μαζί με τους Θεμιστοκλή Τσάτσο, Αλέξανδρο Σβώλο, Στράτη Σωμερίτη και Γεώργιο Θεοτοκά.
Την περίοδο της Κατοχής ο Ηλ. Τσιριμώκος συμμετείχε στη συγκρότηση του πολιτικού σχήματος της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας το 1941, αναλαμβάνοντας γενικός γραμματέας, καθώς και στην έκδοση της παράνομης εφημερίδας Μάχη. Ο Ηλ. Τσιριμώκος έλαβε μέρος στην ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και τον Αύγουστο του 1943 μετέβη στο Κάιρο ως εκπρόσωπός του και έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού. Στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ο Ηλ. Τσιριμώκος ανέλαβε γραμματέας Δικαιοσύνης.
Ο Ηλ. Τσιριμώκος ανέλαβε ως εκπρόσωπος του ΕΑΜ υπουργός Εθνικής Οικονομίας (2.9.1944-18.11.1944) στην κυβέρνηση του Γεώργιου Παπανδρέου που σχηματίστηκε ενόψει της αποχώρησης του στρατού κατοχής από την Ελλάδα και διατήρησε το χαρτοφυλάκιο (23.11.1944-2.12.1944) και στην κυβέρνηση της Απελευθέρωσης. Κατά τα Δεκεμβριανά του 1944 αποστασιοποιήθηκε από το ΕΑΜ, ωστόσο συμμετείχε στην αντιπροσωπεία του κατά τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στη Συμφωνία της Βάρκιζας. Τον Απρίλιο του 1945 η Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας αποχώρησε από τον πολιτικό συνασπισμό του ΕΑΜ και μαζί με το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΚΕ) συγκρότησαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα – Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΣΚ-ΕΛΔ) με επικεφαλής τον Αλ. Σβώλο και γενικό γραμματέα τον Ηλ. Τσιριμώκο (1945-1953).
Στις εκλογές του 1950 ο Ηλ. Τσιριμώκος πολιτεύθηκε με τον συνασπισμό της Δημοκρατικής Παράταξης και εξελέγη βουλευτής Αθηνών με το ΣΚ-ΕΛΔ. Εκ μέρους του ΣΚ-ΕΛΔ ο Ηλ. Τσιριμώκος συμμετείχε στις διεργασίες για τον σχηματισμό της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) το καλοκαίρι του 1951 χωρίς ωστόσο να προσχωρήσει. Πολιτεύθηκε με το ΣΚ-ΕΛΔ στις εκλογές του 1951 και του 1952 χωρίς να εκλεγεί, ενώ το 1954 διαφώνησε με τον Αλ. Σβώλο και δεν προσχώρησε στο Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού. Τον επόμενο χρόνο εντάχθηκε στη Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο και συμμετείχε στις διεργασίες συγκρότησης της Δημοκρατικής Ένωσης, με την οποία πολιτεύθηκε το 1956 χωρίς να εκλεγεί. Εν όψει των εκλογών του 1958 ο Ηλ. Τσιριμώκος συνέπραξε εκλογικά με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά, με την οποία εξελέγη βουλευτής Αθηνών. Στις 8 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους συγκρότησε εντός του Κοινοβουλίου την πολιτική ομάδα Δημοκρατική Ένωση, της οποίας ανέλαβε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος.
Το καλοκαίρι του 1961, ο Ηλ. Τσιριμώκος συμμετείχε στη συγκρότηση της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ), με την οποία εξελέγη βουλευτής Αθηνών ως μεμονωμένος στις εκλογές του ίδιου έτους. Στις εκλογές του 1963 επανεξελέγη με το ίδιο κόμμα και αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής (17.12.1963-18.3.1964). Επανεξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου και το 1964, ωστόσο στις 19 Μαρτίου του ίδιου έτους ο Γ. Παπανδρέου ανακοίνωσε τη διαγραφή των Ηλ. Τσιριμώκου και Σάββα Παπαπολίτη, θεωρώντας τους υπεύθυνους για τη μη ανάδειξη του Γεώργιου Αθανασιάδη-Νόβα στην Προεδρία της Βουλής κατά την πρώτη ψηφοφορία. Οι εν λόγω διαγραφές δεν έλαβαν τη σχετική τυπική επικύρωση (ως εκ τούτου δεν καταχωρίσθηκαν στο Μητρώο της Βουλής) και οι δύο βουλευτές έγιναν και πάλι δεκτοί στο κόμμα τον Ιούλιο του ίδιου έτους και ο Ηλ. Τσιριμώκος ανέλαβε υπουργός Εσωτερικών (6.1.1965-15.7.1965) στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Αποχώρησε από την κοινοβουλευτική ομάδα της Ένωσης Κέντρου κατά την πολιτική κρίση του καλοκαιριού του 1965 και στις 16 Αυγούστου 1965 δήλωσε «ανεξάρτητος του Κέντρου». Στη συνέχεια ανέλαβε την πρωθυπουργία για σύντομο χρονικό διάστημα (20.8.1965-17.9.1965) και έπειτα ανέλαβε αντιπρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου και υπουργός Εξωτερικών (17.9.1965-14.4.1966) στην κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου και παραιτήθηκε διαφωνώντας με τη διαχείριση του Κυπριακού. Στις 3 Φεβρουαρίου 1967 σύστησε εκ νέου τη Δημοκρατική Ένωση και ανέλαβε εκπρόσωπός της. Ο Ηλίας Τσιριμώκος απεβίωσε στις 13 Ιουλίου 1968.
Βιβλιογραφία
Βασικές πηγές για τη συγκρότηση των βιογραφικών του Λεξικού αποτέλεσαν:
Βλ. επίσης:
- «Τσιριμώκος, Ηλίας», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 9Β, Αθήνα 1988, σ. 219-220
- Δημοσθένης Κούκουνας, Οι έλληνες πολιτικοί, 1950-1974, Αθήνα 2016
- Κατερίνα Λαμπρινού, “Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΛΔ (ΣΚ-ΕΛΔ), 1946-1953”, στο Ιστορικό Λεξικό Ελληνικών Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, 1844-1967, Αθήνα 2022
- Σπύρος Λιναρδάτος, Από τον Εμφύλιο στη Χούντα, τ. Δ΄, Αθήνα 1986
- Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Αυτοπροσωπογραφία: οι αρχές και οι θέσεις μιας ανηφορικής πορείας, [Αθήνα] [1991]
- Ηλίας Νικολακόπουλος, “Δημοκρατική Ένωσις (ΔΕ), 1958”, στο Ιστορικό Λεξικό Ελληνικών Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, 1844-1967, Αθήνα 2022
- Ηλίας Νικολακόπουλος, «Η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της ΕΔΑ, 1951-1967» (αδημοσίευτη μελέτη)
- Κωνσταντίνος Σβολόπουλος (επιμ.), Κωνσταντίνος Καραμανλής: Αρχείο, Γεγονότα, Κείμενα, τ. 6, Αθήνα 1994
- Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα. Η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943-1944), Αθήνα 2015
- Τάσος Τρίκκας, ΕΔΑ 1951-1967. Το νέο πρόσωπο της Αριστεράς, τ. Α΄-Β΄, Αθήνα 2009.
- Το Βήμα, 1.7.1964
- Μακεδονία, 14.7.1968
Τελευταία ενημέρωση: 11.12.2023
